- De essentie van waarde zit in de business, niet in de waarderingsmethode
- Waarde ligt in de toekomst, niet in het verleden
- Focus op cash flow, niet op winst
- Waardering moet onafhankelijk en objectief zijn
- Waarderen is belangrijk, maar uiteindelijk gaat het om de deal
Register Valuator (RV)
Register Valuators zijn waarderingsdeskundigen die zich helemaal gespecialiseerd hebben in bedrijfswaardering. Ze hebben een dure postdoctorale opleiding gevolgd en noemen hun vak liever business valuation. Want alles klinkt nu eenmaal lekkerder in het Engels, right? Anyway, de valuators weten alles van bepaalde waarderingsmethoden en strooien met Corporate Finance termen als Discounted Cash Flow, Adjusted Present Value, etc. Ze plaatsen zichzelf op een voetstuk en gaan helemaal op in de methodiek en de juiste toepassing daarvan. Ze zijn zo strikt in de waarderingsleer dat het haast religieuze vormen aanneemt. Er is maar één waarheid en zij zijn de absolute waarderingsexperts. Ze hebben zich verenigd in het Nederlands Instituut voor Register Valuators, het NIRV.
Je hebt vast gemerkt dat ik me niet heel positief uitlaat over de Register Valuators. Toch ben ik zeker niet alleen maar negatief. Register Valuators hebben zeker verstand van bedrijfswaardering. Ze zijn theoretisch goed onderlegd en doen er alles aan om hun hoogwaardige kennis van business valuation op niveau te houden (o.a. door permanente educatie). Sterker nog, ik heb zelf ook overwogen om de opleiding tot Register Valuator te volgen maar heb toch voor de breedte van het vak gekozen (Register Controller). En omdat ik veel waardebepalingen uitvoer en ook een permanente educatieplicht heb, volg ik dezelfde colleges als de valuators. Zeker leerzaam, er is in Nederland geen beter kennisinstituut als het NIRV wanneer om waardering gaat.
Mijn eerste bezwaar tegen deze groep van waarderingsexperts is dat er teveel waarde aan de waardering wordt gehecht. Alsof dat het allerbelangrijkste is. Maar beter rekenen leidt niet tot een betere deal! Integendeel zelfs. Mijn ervaring is dat koper en verkoper door wijsneuzerij over academische waarderingsprincipes juist niet tot elkaar komen. Leuk dat je gelijk hebt, maar daar gaat het niet om. Je wilt toch een deal sluiten? Wel... deals komen alleen tot stand als alle betrokkenen zich daar goed bij voelen.
Hiermee wil ik niet zeggen dat die financiële algebra onzinnig is. Ook ik ben een Corporate Finance nerd en mag graag met Excel-modellen spelen. Door te waarderen kom je veel te weten over het bedrijf, mits je in staat bent om de link naar de business te leggen. En dat is meteen mijn tweede bezwaar. In de loop der jaren heb ik veel met Register Valuators te maken gehad. Niet alleen als tegenpartij, ook als partner aan mijn zijde. Ik heb tientallen RV-waarderingsrapporten gezien en beoordeeld. Op enkele uitzonderingen na, zitten die rapporten heel goed in elkaar. Alle aannames worden onderbouwd en de analyse is gedegen, precies zoals de waarderingsleer van het NIRV voorschrijft. Maar het waarderingsrapport leeft niet, het staat compleet los van de business.
Als derde en laatste bezwaar wil ik benoemen dat ik vind dat niet iedere Register Valuator even goed is in zijn vak. Klinkt misschien als een open deur, maar ik vind dat je van een beroepsgroep die zich als DE waarderingsexpert profileert mag verwachten dat ze echt goed werk leveren. En helaas is dat niet altijd het geval. Regelmatig als gevolg van een complete mismatch met de business (tweede bezwaar), maar soms kloppen de onderliggende cijfers gewoon niet. Dat de disclaimer in het waarderingsrapport meldt dat het management van de onderneming verantwoordelijk is voor de prognoses e.d., maakt niet dat de valuator dit klakkeloos kan overnemen. Als ik de foute input kan ontdekken, dan moet de echte deskundige dat toch ook kunnen?
Wanneer een Register Valuator inschakelen?
Er zijn situaties denkbaar dat je een Register Valuator nodig hebt. Bijv. bij juridische geschillen tussen aandeelhouders. Advocaten staan de strijdende partijen bij. In die gevallen gaat het er niet om tot een deal te komen (dat stadium zijn ze al voorbij), maar om wie er gelijk heeft. Of beter, wie er van de rechter gelijk krijgt. Die rechters snappen zelf geen moer van bedrijfswaardering en steunen volledig op het oordeel van de gerechtelijk deskundigen en hun mooie rapporten. Gelijk krijgen gaat echter niet om gelijk hebben (wel handig), maar vooral ook over geloofwaardigheid. Dus als jouw valuator geen Register Valuator is en hij niet in het register van het NIRV staat ingeschreven, sta je op achterstand. De advocaat van je voormalig compagnon maakt dan juridisch gehakt van al je argumenten en je verliest de rechtszaak.
Dus mocht iemand je voor het hekje van de ondernemingskamer dagen bij een geschil over de waardering van je onderneming, zorg dan dat je een Register Valuator uit het NIRV-register aan je zijde hebt. Kies daarbij niet voor de eerste die je tegenkomt op de website van het NIRV. Je moet wel iemand hebben die jouw onderneming begrijpt. Mocht je er niet uitkomen, neem dan contact met ons op. Wij zijn geen Register Valuators (we vinden RV een beetje een marketing-titel), maar kennen er wel een hoop en daar zitten hele goede tussen. Verder geven wij ook regelmatig second opinions over waarderingsrapporten die door Register Valuators zijn opgesteld. Dat is altijd op de achtergrond, op verzoek van een advocaat die behoefte heeft aan een nuchtere kijk op de materie. Grappig om te vermelden is dat wij overal gaten in kunnen schieten. En dat is ook meteen waar waarderen over gaat. Het is een visie, een manier van kijken. En 'de waarde' bestaat niet. Het is maar net hoe je het insteekt.
(Register) Accountant
Een tweede groep valuators zijn accountants. Opnieuw heel deskundige mensen met een gedegen opleiding, maar niet zo geschikt wanneer het om waardebepaling van een onderneming gaat. Sorry.
Toch schakelen veel ondernemers wel hun accountant (of boekhouder) in om de waarde van hun bedrijf en de aandelen vast te stellen. Op zich logisch. De accountant is immers de vaste adviseur van de onderneming en heeft vaak een langdurige relatie met het bedrijf. Maar hoewel jouw accountant zeker financiële expertise in huis heeft, is hij zelden bezig met overnames en waarderingsvraagstukken.
Een accountant is in essentie opgeleid om jaarrekeningen van ondernemingen op te stellen en goed te keuren, audits te doen, etc. Hun taak ligt op het vlak van financiële verantwoording achteraf, zodat jouw jaarrekening een getrouw beeld geeft van het vermogen dat je in voorgaande perioden bij elkaar hebt geonderneemd. Het vakgebied van de accountant is accountancy. Dat kijkt achteruit, terwijl waardering toekomstgericht is. Het gaat over boekhoudregels en accounting standards. Over winst en niet over waarde. Corporate Finance is echt een heel ander vak.
Een tweede bezwaar tegen het inzetten van een accountant als waardebepaler is dat zij opgevoed zijn met het voorzichtigheidsbeginsel. Dat is prima wanneer het getrouwe beeld van het eigen vermogen wilt vaststellen, maar niet om de waarde van je bedrijf te bepalen. Het voorzichtigheidsbeginsel dicteert dat opbrengsten pas worden genomen wanneer deze zijn gerealiseerd, terwijl je kosten al moet nemen zodra je deze vermoedt. Dat betekent dat de winst onder aan de streep per definitie een pessimistische visie op de economische realiteit geeft. Nu zijn er accountants die zich het kunstje van business valuation eigen hebben gemaakt en ingeschreven staan in het register van het NIRV. Zij zouden dan toch in staat moeten zijn om de waarde van een onderneming te bepalen? Ja en nee. Ze kennen de waarderingsmethoden, maar hebben nog steeds last van de voorzichtigheid. Dat zit nu eenmaal in het DNA van de beroepsgroep.
Wanneer een accountant inschakelen bij bedrijfsovername
Je accountant is dus niet de aangewezen adviseur om de waarde van je bedrijf te bepalen. Maar ze hebben wel degelijk een functie in het traject van bedrijfsovername. Aan het begin van het proces kunnen ze helpen bij het aanleveren van de benodigde informatie dat als input voor de waardebepaling dient. Ze kunnen verder van dienst zijn in de beantwoording van vragen over de financiën van je bedrijf. En accountants zijn essentieel bij het boekenonderzoek. Kortom: accountants zijn heel nuttig bij overnames, maar je moet ze niet laten waarderen (ook niet laten verkopen trouwens).
Overnameadviseur
Naast Register Valuators en accountants, zijn er ook adviseurs die zich uitsluitend met de aan- en verkoop van bedrijven bezighouden. Helaas zit ook hier weer veel kaf tussen het koren, waardoor het lastig is om een keuze te maken. Een deskundige overnameadviseur heeft veel kennis van Corporate Finance. Hij kan als Register Valuator bij het NIRV ingeschreven zijn, maar dat is zeker geen must (zie bezwaren). Essentieel is dat de overnameadviseur jouw business echt begrijpt. Dat hij commercieel vaardig is en in staat om op het hoogste niveau te onderhandelen. Een deal maker die jou bijstaat bij de verkoop van je bedrijf.
Als de waardering onderdeel is van de beslissing om de zaak over te dragen, kies dan voor een (onafhankelijke) waarderingsdeskundige die de deal ook daadwerkelijk moet gaan sluiten. We maken mee dat een accountant of andere waarderingsexpert de waarde heeft bepaald en wij het vervolgens mogen verkopen. Bijzonder lastig als wij niet achter de waardering staan en het werk opnieuw moeten doen. Bovendien heeft waarderen niet alleen tot doel een reële inschatting van de waarde van je bedrijf te maken (uitkomst van het sommetje), maar het is tegelijk ook een financiële analyse. Door te waarderen leren we jouw bedrijf kennen en begrijpen we meteen waar de oorsprong van die bedrijfswaarde ligt. We leren de waarde-DNA, waardemakers en waardekrakers van je onderneming kennen en daar hebben we voordeel van in de onderhandelingen.